صابون

صابون‌ها یکی از محصولات پایه مراقبت از پوست و نظافت هستند که با فرمولاسیون‌های متنوع برای نیازهای مختلف پوست و مصرف‌های گوناگون طراحی می‌شوند. دسته‌بندی صابون‌ها را می‌توان از زوایای مختلف زیر مرور کرد.

۱) بر اساس ترکیب و نحوه عمل

صابون‌های سنتی / پایه‌ای

• مواد اصلی: چربی‌های گیاهی یا حیوانی و محلول‌های قلیا (سدیم هیدروکسید) که فرایند صابونی‌شدن را رقم می‌زنند.
• ویژگی‌ها: پاک‌کنندگی ساده، معمولاً نرم و خشک‌کننده کمتری ندارند یا در برخی موارد حساسیت کمتری ایجاد می‌کنند.

صابون‌های طبیعی و ارگانیک

• مواد اصلی: روغن‌های گیاهی (زیتون، نارگیل، جوجوبا) و اسانس‌های طبیعی بدون افزودنی‌های مصنوعی.
• ویژگی‌ها: پوستی‌تر و کمتر باعث خشکی می‌شوند، معمولاً حاوی مرطوب‌کننده‌های طبیعی مثل گلیسيرین هستند.

صابون‌های گیاهی با روغن‌های اساسی (Essential Oils)

• مواد اصلی: روغن‌های ضروری مانند روغن لیمو، رازیانه، اسطوخودوس و…
• ویژگی‌ها: عطر طبیعی و داشتن خواص آرام‌بخش یا ضدالتهاب ممکن است وجود داشته باشد اما حساسیت‌زاست.

صابون‌های روغنی / گلایسیرین

• مواد اصلی: گلیسِرین موجود در فرایند صابونی‌شدن که به عنوان مرطوب‌کننده عمل می‌کند.
• ویژگی‌ها: نرم و مرطوب‌کننده، مناسب پوست خشک.

صابون‌های روشن‌کننده و ضدلک

• مواد اصلی: ترکیبات فیتوكیمیكال یا ویتامین‌های خاص برای ایجاد روشن‌تر شدن پوست و کاهش لک‌ها.
• ویژگی‌ها: معمولاً برای سایر محصولات تکمیلی استفاده می‌شوند و باید با احتیاط استفاده شوند.

۲) بر اساس نوع پوست و کارکرد

صابون‌های مناسب پوست خشک

• حاوی مرطوب‌کننده‌ها مانند گلیسیرین، شی باتر، روغن‌های طبیعی.
• فرمولاسیون ملایم و کم فشار قلیایی.

صابون‌های مناسب پوست حساس

• بدون عطر یا با عطر بسیار کم، بدون الکل، با ترکیبات آرام‌بخش.
• فرمولیافته برای کاهش خطر آلرژی و التهاب.

صابون‌های ضد‌آکنه

• حاوی ترکیبات ضد باکتریایی یا سالیسیلیک اسید در برخی موارد.
• تمایل به کنترل چربی و جلوگیری از انسداد پوست.

صابون‌های روشن‌کننده و ضد لک

• حاوی ویتامین C، نیاسینامید یا کیوتن و سایر ترکیبات روشن‌کننده.
• استفاده با احتیاط و ترجیحاً با مشورت پزشک در صورت پوست حساس یا آسیب‌دیده.

صابون‌های ضد باکتری و ضدقارچ

• مناسب برای مناطق پرتعریق یا حضور باکتری‌های خاص.
• ممکن است استفاده طولانی‌مدت منجر به خشکی یا تحریک شود، باید با احتیاط مصرف شود.

۳) بر اساس شکل و کاربرد فیزیکی

• صابون قالبی یا استیک (Solid bar): قابل‌حمل و مصرف روزانه، رایج‌ترین شکل صابون.
• صابون مایع (Liquid soap): استفاده آسان، مناسب برای نگهداری در دیسpenser و مصرف بهداشتی در اماکن عمومی.
• صابون ژل (Gel soap): ترکیبی از ملایمت و پاک‌کنندگی مناسب برای برخی پوست‌ها.
• صابون فوم (Foaming soap): سطح تماس کمتر با پوست و پخش آسان، اغلب با فرمولاسیون ملایم.

۴) بر اساس ترکیبات و نگرانی‌های سلامتی

• بدون سولفات‌ها (Sulfate-free): بدون SDS یا SLS برای پوست حساس یا بچه‌ها.
• بدون پارابن: برای کاهش نگرانی‌های مربوط به مواد نگهدارنده.
• بی‌عطر برای کودکان و نوزادان: فرمولاسیون مخصوص با حساسیت کمتر.
• صابون‌های با pH متعادل: سازگار با دفاع پوست و حفظ میکروبیوم طبیعی پوست.

۵) نکات کاربردی برای انتخاب مناسب

• سطح پوست خود را بشناسید: خشک، چرب یا حساس.
• وجود هرگونه آلرژی یا حساسیت به عطرها، سولفات‌ها یا نگهدارنده‌ها را در نظر بگیرید.
• استفاده از صابون‌های با pH نزدیک به پوست (≈5.5) می‌تواند سلامت پوست را حفظ کند.
• آزمون پچ برای محصولات جدید را فراموش نکنید.
• در صورت داشتن مشکلات پوستی مزمن (اکزیما، پسوریازیس) با پزشک یا متخصص پوست مشورت کنید.